Informatie over Rabiës voor vleermuiswerkers
Iedere deelnemer aan een vleermuisvang activiteit is verplicht om gevaccineerd te zijn tegen rabiës, en dient ook een titerbepaling te hebben die hoog genoeg was (>1,0 IE/mL) van hooguit twee jaar oud (of 1 jaar oud bij primaire vaccinatieserie).
Let op: onderstaande tekst geldt alleen voor het hanteren van Europese vleermuizen (met kans op het EBLV-1/2 virus), in andere gebieden zijn andere virussen aanwezig waarbij het anders werkt.
Let op: mocht je nog nooit eerder een serie rabiës prikken hebben gehad, start dan zo snel mogelijk de procedure. Het duurt minstens 100 dagen voordat je zeker weet of je bescherming volledig is. Je hebt nu dus nog ruim de tijd, maar wacht vooral niet te lang!
Titerbepaling
Waarom: een volledige serie prikken betekent niet altijd dat je ook antistoffen hebt aangemaakt (non-respons). Zonder antistoffen ben je niet beschermd.
Duur: 1 tot 4 weken tussen bloed afnemen en uitslag
Hoe: Bij een titerbepaling wordt een klein beetje bloed afgenomen en getest op aanwezigheid van antistoffen. Het doel van deze test is om te bepalen of je nog voldoende bescherming hebt tegen een ziekte (bloedwaarden boven een 1,0 IE/ml).
Afwijking protocol vleermuiswerker van protocol vakantieganger: De maat voor de hoeveelheid antistoffen ligt gebruikelijk tussen 0 en 20 IE/ml. Voor vakantiegangers wordt vaak bekeken of de waarden hoger of lager is dan 2 IE/ml. Als vleermuiswerker wil je liefst inzicht hebben in de werking van je eigen immuun systeem, daarmee handig een exacte uitslag te kennen. Dit betekent dat je bij de test duidelijk moet aangeven dat je exact wil weten hoeveel antistoffen je hebt (je bloedwaarden moeten volledig worden uitgetitreerd). Dit kost mogelijk extra, maar als je waarden erg hoog zijn betekent dit ook dat je niet ook een booster nodig hebt. Dus netto kan het kosten schelen
Belangrijk!
De diagnostische stappen en keuzes in het stroomschema gelden alleen wanneer de diagnostiek wordt uitgevoerd in een gecertificeerd laboratorium door middel van een virusneutralisatietest (e.g. RFFIT, FAVN). In Nederland is dit voor humane diagnostiek in het Erasmus MC, afdeling Viroscience of eventueel Wageningen BioVeterinary Research van Wageningen UR in Lelystad. Indien diagnostiek in een niet-gecertificeerd laboratorium heeft plaatsgevonden, of een anders soort diagnostiek is ingezet (bijv. ELISA), kunnen de stappen in het stroomschema niet toegepast worden en is iemand mogelijk niet voldoende beschermd.
Voor het eerst een serie rabiës prikken?
Hoe?: via een vaccinatie polikliniek (ziekenhuis), de GGD of een reispolikliniek kun je een afspraak maken voor een serie rabiës prikken met het verzwakte rabiës virus (pre-expositieprofylaxe). Bij een eerste set prikken krijg je 3 prikken (intramusculair of intradermaal). Dag 0, dag 7 en dag 21-28. Je lichaam denkt dat het te maken krijgt met een echt rabiës virus en gaat antistoffen maken.
Respons bepalen: Vanaf dag 70 (dus zo’n 4-6 weken na de laatste vaccinatie van de primaire serie) moet je een afspraak maken voor een titerbepaling. Deze test heb je dus nodig om zeker te weten dat je antistoffen hebt aangemaakt. Alleen een serie vaccinaties zonder titerbepaling is dus NIET genoeg!
Booster
Vanaf een jaar na een serie prikken kan de hoeveelheid antistoffen in je lichaam dalen. Het is nodig zijn een booster (één extra vaccinatie) te nemen. Het eerste jaar na de primaire serie moet je hoe dan ook een booster halen.
Al eerder serie prikken gehad?
- Theoretisch geldt bij een serie prikken de volgende bescherming in jaren. Na primaire serie: 1 jaar. Daarna een booster plus titerbepaling. Vanwege het risico op dalende antistof waarden, raden we aan regelmatig een titer-waarde te laten bepalen (zie schema).
- Hier een overzicht van de gangbare veiligheidsnormen:
- <0,5 IE/ml. Geen bescherming tegen rabiës. Een booster is nodig, gevolgd door een titerbepaling.
- 0,5-1,0 IE/ml. Zeer lage bescherming tegen rabiës. Een booster vaccinatie is nodig, gevolgd door een jaarlijkse titerbepaling
- 1,0-2,5 IE/ml. Goede bescherming tegen rabiës. Reguliere titerbepaling nodig.
- >10 IE/ml. Zeer goede bescherming tegen rabiës. Als deze waarden meerdere jaren achtereen zo hoog blijven is een iets minder frequente titerbepaling mogelijk.
- >13,77 dit is de afkapwaarde. Het gebeurt zelden dat men hogere uitslag krijgt.
Na een periode van bijvoorbeeld ernstige griep raakt je immuun systeem uitgeput en zou het zomaar kunnen dat ook je rabiës antistoffen minder worden. Omdat je met het hanteren van vleermuizen een serieuze kans heb tot blootstelling aan het rabiës virus, moet je vaak genoeg je titerwaarde laten controleren, wil je vleermuizen blijven hanteren.
Informatiefolder RIVM over Rabiës bij vleermuizen
Vragen? Neem gerust contact op! | Natasja Groenink (
- Laatste update op .